Palenie papierosów jest odpowiedzialne za skokowe zwiększenie ryzyka raka płuca. Palacze stanowią 90 na 100 osób leczonych na tę chorobę. Efekty palenia kumulują się. Oznacza to, że ryzyko wystąpienia raka płuca rośnie wraz z każdym kolejnym rokiem palenia. Dlatego młodym palaczom długo może wydawać się, że papierosy nie wpływają na ich zdrowie.
Spis treści
- Czy palenie zwiększa ryzyko raka płuca? Tak – to główna przyczyna zgonów nowotworowych u palaczy
- Ryzyko zachorowania na raka płuca u niepalących
- Dlaczego papierosy zwiększają ryzyko raka płuca?
- Czy e-papierosy powodują raka płuca?
Czy palenie zwiększa ryzyko raka płuca? Tak – to główna przyczyna zgonów nowotworowych u palaczy
Palenie papierosów jest głównym czynnikiem ryzyka raka płuca. Odpowiada za około 80–90% przypadków tej choroby. Ryzyko zachorowania u palaczy jest ponad 20-krotnie wyższe niż u osób niepalących.
Oprócz palenia za dużą część przypadków raka płuca odpowiadają:
- Ekspozycja na radon (naturalnie występujący, radioaktywny gaz szlachetny, który wydobywa się z gleb i skał zawierających uran).
- Duże zanieczyszczenie powietrza (szczególnie obecność w nim tzw. pyłu zawieszonego – cząstek PM2.5).
- Wykonywanie zawodów, wiążących się z kontaktem z azbestem, arsenem, chromem lub nikilem
Ryzyko zachorowania na raka płuca u niepalących
Porównanie ryzyka zachorowania na raka płuca osób niepalących i palących w liczbach można w uproszczeniu przedstawić tak:
- ok. 80–90 osób to palacze lub osoby które kiedyś paliły papierosy
- ok. 10–20 to osoby nigdy niepalące
Spośród tych 10–20 niepalących osób:
- większość miała kontakt z innymi czynnikami ryzyka (radon, zanieczyszczenie powietrza, ekspozycja zawodowa na azbest i niektóre metale)
- tylko 1 do 5 przypadków na 100 ogółem (czyli 1–5%) dotyczy osób całkowicie „wolnych” od znanych, wymienionych wyżej czynników ryzyka.
Można powiedzieć, że osoby niepalące, mieszkające tam, gdzie nie są narażone na ekspozycję na radon ani na silnie zanieczyszczone powietrze, mają stosunkowo małe ryzyko zachorowania na raka płuca.
Dlaczego papierosy zwiększają ryzyko raka płuca?
Dym tytoniowy zawiera ponad 70 znanych substancji kancerogennych (czyli zwiększających ryzyko raka). Należą to nich m.in. policykliczne węglowodory aromatyczne i nitrozaminy. Substancje te uszkadzają materiał genetyczny w komórkach wyściełających drogi oddechowe. Może to prowadzić do zmian w genach chroniących organizm przed nowotworami i sprzyjać rozwojowi raka. Dodatkowo, palenie powoduje przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny, które mogą powodować transformację nowotworową komórek płuc(1).
Czy e-papierosy powodują raka płuca?
Długoterminowe dane na temat wpływu e-papierosów na ryzyko raka płuca nie są jeszcze jednoznaczne. E-papierosy są na rynku stosunkowo krótko w porównaniu z tradycyjnymi papierosami. Z tego powodu nie mamy np. danych na temat wzrostu ryzyka raka płuca po np. 30 lub 40 latach używania tych produktów. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym uzyskanie dokładnych wniosków badawczych jest to, że wiele osób używających e-papierosów miało też lub ma kontakt także z tradycyjnymi papierosami. W takiej sytuacji nie jest łatwo wyodrębnić wpływ samych e-papierosów na ich płuca.
Jednak obecność nitrozoamin i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w niektórych liquidach budzi obawy, że ich właściwości rakotwórcze są silne. Sugerują to badania epidemiologiczne krótkoterminowe. Np. dane obejmujące palenie e-papierosów przez 5–10 lat wskazują wzrost biomarkerów stresu oksydacyjnego i uszkodzeń DNA w komórkach dróg oddechowych(2). Zjawisko to może sprzyjać zachorowaniu na raka płuca.
Wstępne obserwacje 10-letnie pokazują też, że byli palacze e-papierosów mają wyższe ryzyko rozwoju chorób układu oddechowego i układu krążenia w porównaniu z osobami niepalącymi(3).
Wpływ palenia papierosów na ryzyko rozwoju raka płuca jest ogromny i nie pozostawia żadnych wątpliwości w świetle wielu badań naukowych prowadzonych od lat na całym świecie. Chociaż e-papierosy dostarczają do naszych organizmów mniejsze stężenia wielu toksyn niż tradycyjne papierosy, mechanizmy ich szkodliwego działania są podobne. Obejmują zaburzenie funkcjonowania śródbłonka płuc, zwiększanie stresu oksydacyjnego, sprzyjanie stanom zapalnym i genotoksyczność. Dlatego nie powinny być traktowane jako bezpieczne.
Osoby, które palą lub są już wolne od nałogu, ale były palaczami przez wiele lat zachęcamy do wykonania badań, które pozwolą ocenić ich aktualny stan układu oddechowanie. Skierowanie na spirometrię może wystawić lekarz POZ. W przypadku palaczy, lekarz rodzinny może zalecić też szereg innych badań, które pozwolą ocenić wpływ dotychczasowego palenia papierosów na zdrowie pacjenta.
Źródła:
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3479369/
- https://www.nature.com/articles/s41598-017-14043-2
- https://www.acc.org/Latest-in-Cardiology/Articles/2024/04/02/19/09/acc-24-consumer-research-effects-of-e-cigarettes-eggs-greenspace-and-more-on-heart-health-acc-2024
Obrazek tytułowy: Freepik
