Wg różnych badań ryzyko, że u kobiety pojawi się osteoporoza po menopauzie jest wyższe o 30%-50% niż przed menopauzą. Szacuje się, że 1 na 3 kobiety po 50. roku życia doświadczy złamania kości spowodowanego osteoporozą. U mężczyzn ten problem także występuje, jednak o wiele rzadziej.
Osteoporoza po menopauzie to częsty problem kobiet. Nieleczona może skończyć się złamaniem kości w sytuacjach, w których normalnie do tego by nie doszło. Bardzo częste uszkodzenia kości u kobiet po menopauzie to m.in. złamanie szyjki kości udowej oraz kompresyjne złamanie kręgów kręgosłupa. Doświadcza ich w swoim życiu od 20 do 25% kobiet po 50 roku życia. Warto regularnie się badać, aby kontrolować stan kości. Podstawowym badaniem jest BMD, czyli pomiar gęstości mineralną kości (ang. BMD – bone mineral density). Jest to najczęściej stosowana metoda oceny stanu kości i diagnozowania osteoporozy oraz oceny ryzyka złamań. W BMD sprawdza się ilość wapnia i fosforanów w określonym obszarze kości.
Jaki jest związek osteoporozy z menopauzą?
Głównym czynnikiem zwiększającym ryzyko tego schorzenia jest spadek poziomu estrogenów. Prowadzi to do przyspieszenia procesu utraty masy kostnej (nawet do 2-5% rocznie w pierwszych latach po menopauzie). Dzieje się tak, ponieważ estrogeny, których poziom po menopauzie spada, chronią kobietę przed nadmierną aktywnością osteoklastów, tzw. komórek kościożernych. Są one odpowiedzialne za resorpcję kości, czyli ich zanikanie, związane z wchłanianiem składników mineralnych, z których są zbudowane. Resorpcja kości jest normalnym zjawiskiem, które stanowi etap przebudowy kości. Tkanki są budowane przez osteoblasty (tzw. komórki kościotwórcze) i zanikają dzięki aktywności osteoklastów (komórek kościogubnych). Gdy między aktywnością obu tych grup komórek jest równowaga – kości przebudowują się, nie tracąc gęstości. Gdy jednak duża aktywność osteoklastów nie jest równoważona przez działanie osteoblastów, pojawia się osteoporoza. Do takiej sytuacji może właśnie dojść po menopauzie.
Badania w diagnostyce osteoporozy
Densytometria kości: Zalecana co 2-3 lata u kobiet po 65. roku życia lub wcześniej, jeśli istnieją dodatkowe czynniki ryzyka. Badanie mierzy ilość minerałów, głównie wapnia i fosforanów, w określonym obszarze kości.
BMD pozwala ocenić wytrzymałość i gęstość struktury kostnej. Bardzo istotne są szczególnie pomiary dokonywane w miejscach kości szczególnie narażonych na złamania i uszkodzenia. Należą do nich kręgosłup lędźwiowy i szyjka kości udowej (miejsce najczęstszych złamań osteoporotycznych).
Oprócz badania BMD ważne są też regularne badania poziomu wapnia i witaminy D.
Osteoporoza po menopauzie – co dodatkowo zwiększa jej ryzyko?
Oprócz menopauzy, niektóre terapie lekowe oraz schorzenia mogą dodatkowo zwiększać ryzyko osteoporozy. Do czynników ryzyka zaliczamy m.in.:
- Długotrwałe stosowanie leków kortykosteroidowych, (przyjmowanych np. w leczeniu astmy oskrzelowej, reumatoidealnego zapalenia stawów, sarkoidozy, łuszczycy czy stwardnienia rozsianego).
- Choroby przewlekłe wpływające na kości (np. reumatoidalne zapalenie stawów).
- Niska masa ciała lub niedobory wapnia/witaminy D.
Jak dbać o kości po menopauzie?
Kluczowe znaczenie w zmniejszaniu ryzyka lub skutków osteoporozy ma dieta i aktywność fizyczna. Zdrowie kości kobiety po menopauzie może poprawić:
- Spożywanie produktów bogatych w wapń (mleko, jogurt, sery).
- Suplementacja witaminy D (zgodnie z zaleceniami lekarza).
- Regularne ćwiczenia siłowe i obciążające układ kostny (np. spacery, bieganie).
- Unikanie palenia papierosów i nadmiaru alkoholu.
Leczeniem osteoporozy zajmuje się najczęściej lekarz reumatolog. Skierowanie do tego specjalisty wystawia lekarz rodzinny lub internista. Lekarze Ci mogą też zlecać badania kontrolne, takie jak densytometria czy sprawdzenie poziomu witaminy D.
Zdjęcie tytułowe: peoplecreations z Freepik