Spirometria pozwala ocenić pojemność płuc oraz efektywność przepływu powietrza. Dzięki temu badaniu lekarz nawet na wczesnym etapie rozwoju schorzeń płucnych u pacjenta, może wykryć nawet niewielkie zaburzenia. Badanie jest całkowicie bezpieczne, bezbolesne i często wykonywane profilaktycznie, zwłaszcza u osób narażonych na choroby płuc, np. z racji wykonywanego zawodu.
Spis treści:
Po co wykonuje się spirometrię?
Spirometria jest wykonywana w celu oceny wydolności układu oddechowego – czyli tego, jak dobrze pracują płuca i drogi oddechowe. Badanie to mierzy objętość powietrza, którą pacjent jest w stanie nabrać i wydmuchnąć z płuc. Sprawdza też dynamikę przepływu powietrza.
Najważniejsze wskazanie do wykonania spirometrii:
- przewlekły kaszel, duszności, uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- podejrzenie astmy oskrzelowej lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP – schorzenia, w którym dochodzi do trwałego zwężenia dróg oddechowych, bardzo często u wieloletnich palaczy, o czym piszemy w artykule o POCHP),
- profilaktyk chorób zawodowych związanych z wdychaniem pyłów,
- kontrola skuteczności leczenia chorób płuc,
- przygotowanie do zabiegów operacyjnych, gdy potrzebna jest do nich ocena wydolności oddechowej.
Badanie często wykonuje się również u sportowców oraz osób po infekcjach dróg oddechowych, które odczuwają długotrwałe osłabienie oddechu lub duszność wysiłkową. Spirometrię na Targówku można wykonać w Medicers przy ul. Tużyckiej 31.
Czy spirometrię wykonuje się profilaktycznie?
Spirometrię warto wykonywać także profilaktycznie, zwłaszcza po 40. roku życia.
Dotyczy to szczególnie osób:
- palących papierosy lub narażonych na dym tytoniowy,
- pracujących w środowisku zapylonym (np. w budownictwie, przemyśle drzewnym, rolnictwie),
- alergików oraz osób cierpiących na przewlekłe lub nawracające infekcje dróg oddechowych,
- osób uprawiających profesjonalnie lub półprofesjonalnie sport.
U osób zdrowych i niepalących wystarczy wykonywać badanie raz na kilka lat, natomiast u palaczy lub pacjentów z objawami oddechowymi – raz w roku lub nawet częściej, jeśli zaleci to lekarz.
Jak przebiega badanie spirometryczne?
Spirometria jest badaniem całkowicie bezbolesnym i nieinwazyjnym. Pacjentowi uniemożliwia się oddychanie przez nos (np. poprzez nałożenie klipsa), a następnie oddycha on przez ustnik połączony ze spirometrem.
Lekarz lub technik instruuje pacjenta, jak ten ma oddychać, aby badanie wychwyciło wszystkie potrzebne parametry działania płuc. Zazwyczaj schemat oddychania podczas spirometrii wygląda tak:
- najpierw kilka spokojnych oddechów,
- następnie głęboki wdech i mocny, szybki wydech do momentu, aż w płucach nie zostanie prawie żadnego powietrza.
Badanie trwa kilka minut i może być powtórzona kilkukrotnie, aby uzyskać wiarygodny wynik. W niektórych przypadkach badanie wykonuje się po podaniu leku rozszerzającego oskrzela. Jest to spirometria z próbą rozkurczową. Takie badanie pozwala sprawdzić, czy zmniejszenie wydolności dróg oddechowych ma charakter odwracalny (tak jak np. jak w astmie).
Jak działa spirometr?
Spirometria jest badaniem czysto mechanicznym, bez jakiegokolwiek wpływu na organizm. Nie wymaga podawania kontrastu, nie powoduje bólu i nie niesie ryzyka skutków ubocznych. Podczas spirometrii nie wykorzystuje żadnego promieniowania, ultradźwięków ani substancji chemicznych. Spirometr to urządzenie, które mierzy ilość oraz prędkość przepływu powietrza wdychanego i wydychanego przez pacjenta. Aparat rejestruje jedynie zmiany ciśnienia powietrza w ustniku i przelicza je na parametry objętościowe.
Do przeciwwskazań dla wykonania spirometrii zaliczamy stan po świeżym zawale serca, niedawny zabieg operacyjny w obrębie klatki piersiowej lub brzucha oraz silny kaszel. Gdy takie przeciwwskazania występują, lekarz może odroczyć badanie do czasu poprawy stanu zdrowia.
Co dokładnie pokazuje wynik spirometrii?
Spirometria dostarcza lekarzowi wielu informacji o pracy płuc i dróg oddechowych.
Najczęściej analizowane parametry to:
- FVC (pojemność życiowa płuc) – czyli maksymalna ilość powietrza, jaką można wydmuchać po głębokim wdechu.
- FEV1 (objętość wydechowa pierwszosekundowa) – ilość powietrza, którą pacjent wydmuchuje w pierwszej sekundzie. Wartość ta spada w przypadku zwężenia oskrzeli.
- FEV1/FVC (wskaźnik Tiffeneau) – stosunek tych dwóch wartości. Obniżony wynik wskazuje na obturację dróg oddechowych, charakterystyczną np. dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuca (POChP).
- PEF (maksymalne natężenie wydechu) – pokazuje, z jaką siłą pacjent potrafi wydmuchiwać powietrze.
Na podstawie tych danych lekarz może określić, czy wentylacja płuc jest prawidłowa, czy też występują cechy obturacji (zwężenia dróg oddechowych) lub zmniejszenia pojemności płuc.
Spirometria to proste, nieinwazyjne badanie, które pozwala dokładnie ocenić pracę płuc i wykryć wiele schorzeń układu oddechowego, zanim pojawią się pierwsze poważne objawy. Jest szybka, stosunkowo tania i całkowicie bezpieczna, dlatego warto ją wykonywać nie tylko wtedy, gdy pojawia się kaszel czy duszność, ale również profilaktycznie – szczególnie u palaczy, alergików i osób po 40. roku życia.