Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to schorzenie, które niestety często pozostaje długo nierozpoznane. Powoduje przewlekłe ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych, co znacząco utrudnia oddychanie. Najczęściej dotyka nałogowych palaczy. Jakie są przyczyny tej choroby?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) w większości przypadków związana jest z nałogowym paleniem papierosów. Jednak może też pojawić się też u osób, które nigdy nie paliły, choć zdarza się to o wiele rzadziej.
Przyczyny przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
Główną przyczyną POChP jest długotrwałe narażenie na drażniące czynniki, które uszkadzają płuca i drogi oddechowe. Najczęstsze z nich to:
- Palenie tytoniu (ponad 80% przypadków POChP to skutek wieloletniego palenia)
- Zanieczyszczenie powietrza (np. smog, dym z pieców węglowych)
- Praca w szkodliwych warunkach (np. narażenie na pyły przemysłowe lub chemikalia)
- Nawracające infekcje dróg oddechowych
- Czynniki genetyczne (np. niedobór alfa-1-antytrypsyny)
Co powoduje przewlekła obturacyjne choroba płuc?
Obturacja w przypadku płuc to zwężenie lub zablokowanie dróg oddechowych, które utrudnia swobodny przepływ powietrza, zwłaszcza podczas wydechu. POChP skutkuje uszkodzeniem dróg oddechowych i pęcherzyków płucnych. Przewlekły stan zapalny powoduje zwężenie oskrzeli, pogrubienie ścian i nadmierne wydzielanie śluzu. W przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc dochodzi do rozkładu ścian pęcherzyków płucnych, co zmniejsza się powierzchnia wymiany gazowej. Efektem odczuwalnym dla chorego jest ograniczony przepływ powietrza, duszność, ograniczenie tolerancji wysiłku a także częstsze infekcje.
Objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
POChP rozwija się powoli i często długo nie daje wyraźnych objawów. Co gorsza, symptomy mogą rozwijać się w takim tempie, że pacjent niejako „przyzwyczaja się” do nich – nie odczuwając np. skokowego pogorszenia kondycji.
Główne symptomy POChP to:
- Przewlekły kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny.
- Duszność, pojawiająca się szczególnie podczas wysiłku, a później także w spoczynku.
- Świszczący oddech lub uczucie ciężkości w klatce piersiowej.
- Zmęczenie, osłabienie, spadek tolerancji wysiłku.
- W zaawansowanych przypadkach – niedotlenienie, sinica, utrata wagi.
Jak leczy się obturacyjną chorobę płuc?
POChP to choroba przewlekła i niestety jak na dziś nieuleczalna. Można jednak znacząco spowolnić jej rozwój i złagodzić jej objawy i poprawić jakość życia. Działanie powinno obejmować nie tylko leczenie, ale też zmianę stylu życia.
- Zaprzestanie palenia tytoniu – najważniejszy krok, jeśli ktoś pali. Dotyczy to także e-papierosów. Mają one teoretycznie mniejszy wpływ do rozwoju przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, ale nie mamy jeszcze wystarczającej ilości danych, aby to stwierdzić. POChP rozwija się najczęściej po wielu latach palenia, a e-papierosy są na rynku stosunkowo krótko w porównaniu z tradycyjnymi papierosami.
- Leki wziewne: rozszerzające oskrzela (np. beta-mimetyki, antycholinergiczne), kortykosteroidy (stosowane zwykle przy zaostrzeniu choroby).
- Rehabilitacja oddechowa – ćwiczenia fizyczne i oddechowe.
- Szczepienia – przeciw grypie i pneumokokom (zapobiegają zaostrzeniom, którym sprzyjają infekcje).
- W przypadkach zaawansowanej choroby – tlenoterapia domowa, a rzadziej interwencje chirurgiczne.
Jak można ograniczyć ryzyko POChP?
Choć nie w każdym przypadku można całkowicie zapobiec rozwojowi przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (np. u pacjentów z predyspozycjami genetycznymi), istnieje wiele sposobów, by znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Poniżej najważniejsze zalecenia.
- Nigdy nie palić lub jak najszybciej rzucić palenie.
- Unikać biernego palenia (często nie doceniamy jego szkodliwości, a dostrzegamy tylko uciążliwość) i zanieczyszczeń powietrza.
- Nosić maseczki ochronne w pracy z pyłami lub chemikaliami (także podczas domowego sprzątania przy użyciu agresywnej chemii).
- Leczyć infekcje dróg oddechowych – nie dopuszczać do ich zaostrzenia.
- Prowadzić aktywny tryb życia i dbać o zdrową dietę, bogatą w witaminy i mikroelementy.
Do jakiego lekarza się udać w przypadku podejrzenia POChP?
W przypadku objawów takich jak przewlekły kaszel, duszność czy świszczący oddech odpowiedni będzie kontakt z następującymi lekarzami:
- Lekarz rodzinny – w ten sposób uzyskamy pierwszą konsultację i ewentualne skierowanie na diagnostykę oraz do specjalisty. Objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc można pomylić z wieloma innymi schorzeniami.
- Pulmonolog – to specjalista chorób płuc, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem POChP.
Jakie badania są używane do diagnozowania przewlekłej obturacyjnej choroby płuc?
W diagnostyce POChP stosuje się kilka kluczowych badań. Należą to nich:
- Spirometria – podstawowe badanie mierzące wydolność płuc.
- RTG lub tomografia komputerowa klatki piersiowej – pomocne w ocenie zmian w płucach.
- Gazometria krwi – ocenia poziom tlenu i dwutlenku węgla we krwi.
- Testy wysiłkowe – ocena tolerancji wysiłku.
- Badania krwi (np. alfa-1-antytrypsyna) – w przypadku podejrzenia niedoboru genetycznego.
Jakie są rokowania po diagnozie POChP?
Rokowania zależą od momentu rozpoznania choroby i stylu życia pacjenta. W najgorszej sytuacji są osoby, które przez wiele lat paliły papierosy i chorobę zdiagnozowano u nich POChP w zaawansowanym stadium.
- W łagodnych przypadkach, po rzuceniu palenia i wprowadzeniu leczenia – można żyć aktywnie przez wiele lat.
- W cięższych stadiach jakość życia może być znacznie obniżona, a choroba postępuje szybciej.
Kluczowa jest wczesna diagnoza, współpraca z lekarzem, unikanie infekcji i systematyczna rehabilitacja oddechowa. Przewlekła obturacyjna choroba płuc to jedna z najpowszechniejszych konsekwencji palenia papierosów, która generuje ogromne koszty społeczne tego nałogu. W każdym momencie życia warto zdecydować się na rzucenie tego nałogu.
Obrazek tytułowy: Freepik