Wiele osób, szczególnie w średnim lub starszym wieku, zmaga się z charakterystycznym bólem promieniującym od pośladka do nogi. Rwa kulszowa, bo o niej mowa, jest czasem postrzegana i określana jako choroba. Ale w istocie jest to zespół objawów związanych z bólem promieniującym wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego. To sygnał dotyczący głębszego problemu. I nie z nogą, ale z kręgosłupem.
Co to jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa jest najczęściej efektem dyskopatii. Jest to zespół objawów, które są następstwem ucisku na nerw kulszowy. Nerw ten przebiega od kręgosłupa lędźwiowego do nogi.
Ucisk na nerw zwykle wynika z problemów z krążkami międzykręgowymi (dyskami), choć może mieć też inne przyczyny (np. zmiany nowotworowe). Dlatego, szczególnie gdy rwa kulszowa pojawi się u pacjenta pierwszy raz w życiu, powinien on jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 rwa kulszowa nie występuje jako odrębna choroba, lecz przypisana jest do kategorii opisującej objawy i zespoły bólowe.
Dlaczego dyskopatia powoduje rwę kulszową?
Między kręgami kręgosłupa znajdują się krążki międzykręgowe, zwane często też dyskami. Składają się one z jądra miażdżystego, umieszczonego w pierścieniu włóknistym. Pełnią rolę „amortyzatorów” i przyjmują na siebie dużą część sił działających na nasze ciało i kręgosłup podczas poruszania się, podskakiwania czy noszenia ciężarów. Gdy krążki międzykręgowe ulegają uszkodzeniu pojawia się ból, często bardzo silny, uniemożliwiający pacjentowi normalne funkcjonowanie.
W przebiegu dyskopatii dochodzi do różnorodnych zmian – takich jak np.:
- Przepuklina dysku – czyli przerwanie pierścienia włóknistego i wysunięcie się jądra miażdżystego.
- Degeneracja krążka kręgowego – utrata elastyczności i odwodnienie, powodujące zmniejszenie wysokości krążka.
- Uszkodzenie pierścienia włóknistego dysku.
- Protruzja dysku – uwypuklenie się krążka międzykręgowego bez przerwania pierścienia włóknistego.
- Zmiany zwyrodnieniowe – tworzenie się osteofitów (narośli kostnych) w sąsiedztwie zmienionego dysku.
Co to jest przepuklina krążka międzykręgowego?
Przepuklina krążka międzykręgowego (zwanego też potocznie dyskiem) to stan, w którym jądro miażdżyste (wewnętrzna, galaretowata część dysku) przemieszcza się przez uszkodzony lub osłabiony pierścień włóknisty (zewnętrzną warstwę krążka). Może to prowadzić do ucisku na korzenie nerwowe lub rdzeń kręgowy, powodując ból, drętwienie, osłabienie mięśni, a czasem objawy neurologiczne, takie jak rwa kulszowa. Przepuklina jest efektem zaawansowanej dyskopatii, wynikającej z degeneracji i przeciążenia krążka międzykręgowego.
Jak pozbyć się rwy kulszowej?
Jeśli przyczyną ucisku na nerw kulszowy jest dyskopatia, należy zająć się leczeniem kręgosłupa i rehabilitacją. Przyjmowanie środków przeciwbólowych jest tylko doraźnym rozwiązaniem i nie usuwa przyczyn bólu. Wyjściem nie jest też zmniejszenie aktywności fizycznej – spowoduje to z czasem raczej pogłębienie problemu.
Jeśli pacjent zgłasza się do lekarza z ostrym bólem, na początku leczenie koncentruje się na złagodzeniu bólu i redukcji stanu zapalnego, co sprzyja zmniejszeniu ucisku na nerw. Na tym etapie stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a często także zmniejszające napięcie mięśniowe (doustne lub w formie zastrzyków). W fazie ostrego bólu pacjent powinien ograniczyć aktywność fizyczną i odpoczywać w pozycjach odciążających kręgosłup (np. leżąc na plecach z poduszką pod kolanami). Długotrwałe siedzenie nie jest zalecane.
Gdy minie faza ostra, możliwe jest rozpoczęcie fizjoterapii, skupiającej się na przywróceniu ruchomości, ograniczeniu bólu i napięć mięśniowych oraz regeneracji tkanek.
Czasem konieczna jest operacja…
W przypadku zaawansowanej dyskopatii konieczne może być zastosowanie inwazyjnych metod (np. wstrzykiwanie sterydów do przestrzeni wewnątrzoponowej) lub interwencja chirurgiczna. Leczenie operacyjne może polegać na usunięciu fragmentu krążka uciskającego nerw lub zwiększeniu przestrzeni na nerw. Często wykonuje się też operacje stabilizacyjne kręgosłupa.
Jeśli przyczyną rwy kulszowej jest dyskopatia, ani operacja, ani fizjoterapia nie rozwiązują problemu na stałe. Aby zapobiegać nawrotom konieczna jest zmiana stylu życia oraz regularna aktywność fizyczna.
O co należy zadbać?
Kluczowe w zapobieganiu nawrotom rwy kulszowej są:
- Ćwiczenia wzmacniające: regularne ćwiczenia poprawiające stabilizację i siłę mięśni pleców.
- Korekta postawy i nawyków: unikanie przeciążeń kręgosłupa w życiu codziennym i pracy, prawidłowe podnoszenie ciężarów, ergonomiczna postawa.
- Styl życia: redukcja masy ciała, ergonomia pracy – odpowiedni fotel, biurko, przerwy, systematyczna aktywność fizyczna dopasowana do stanu kręgosłupa.
Prawidłowe rozpoznanie przyczyn ucisku nerwu i wdrożenie wieloetapowego leczenia, a następnie zmiany stylu życia to recepta na trwałe wyeliminowanie rwy kulszowej, jeśli jej źródłem jest dyskopatia. Zapraszamy do gabinetu rehabilitacji w Medicers – Targówek Zacisze, ul. Tużycka 31.