Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) to częsta dolegliwość, która polega na cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Może powodować dyskomfort i prowadzić do poważniejszych powikłań, jeśli nie jest odpowiednio leczony.
Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego
Refluks może objawiać się na wiele sposobów – nie zawsze występuje klasyczna zgaga. Najczęstsze objawy to:
Typowe objawy refluksu żołądkowo-przełykowego:
- Zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem, zwłaszcza po posiłkach).
- Cofanie się treści żołądkowej do przełyku.
- Uczucie pełności i ucisk w górnej części żołądka.
- Odbijanie się kwasu lub treści pokarmowej.
Mniej typowe objawy refluksu (tzw. refluks cichy):
- Uczucie zalegania pokarmu w dolnej części przełyku.
- Chrypka, przewlekły kaszel, drapanie w gardle.
- Ból w klatce piersiowej, który może przypominać dusznicę bolesną.
- Problemy z połykaniem (dysfagia).
- Nadmiar śliny i uczucie „guli” w gardle.
Objawy mogą występować sporadycznie lub utrzymywać się przez cały dzień, w zależności od stopnia zaawansowania choroby.
Przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego
Refluks występuje, gdy dolny zwieracz przełyku nie działa prawidłowo i pozwala treści żołądkowej cofać się do przełyku. Przyczyny mogą być różnorodne – część z nich jest związana ze stylem życia, a część z problemami układu pokarmowego lub stanem organizmu.
Styl życia i dieta:
- Nadmiar tłustych, smażonych, ostrych i kwaśnych potraw w diecie.
- Zbyt duże spożycie kawy, alkoholu, czekolady i napojów gazowanych.
- Jedzenie tuż przed snem lub leżenie zaraz po posiłku.
- Nadwaga i otyłość (zwiększają ciśnienie na żołądek).
- Palenie papierosów (osłabia dolny zwieracz przełyku).
Czynniki fizjologiczne i choroby:
- Przepuklina rozworu przełykowego.
- Wolne opróżnianie żołądka (gastropareza).
- Ciąża (hormonalne rozluźnienie mięśni i ucisk na żołądek).
- Przewlekły stres (wpływa na napięcie mięśni i wydzielanie kwasu).
Czy są różne typy refluksu?
Refluk żołądkowy może mieć różne postacie w zależności od objawów i stopnia zaawansowania:
Klasyczny refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – wśród objawów dominują zgaga i cofanie treści żołądkowej.
Refluks cichy, zwany gardłowo-krtaniowym (LPR, laryngofaryngeal reflux) – w takim przypadku treść żołądkowa cofa się do krtani lub nosogardła (w skrajnym przypadkach wraca nawet do jamy ustnej, nosa i zatok przynosowych)
Przypadki refluksu żołądkowo-przełykowego można też podzielić w zależności od częstości występowania na refluks epizodyczny i przewlekły. U niektórych osób problem występuje sporadycznie i mija po zmianie diety, u innych jest przewlekłym problemem wymagającym leczenia.
Konsekwencje nieleczonego refluksu
Jeśli refluks jest ignorowany lub leczony tylko doraźnie, może prowadzić do poważniejszych powikłań:
- Zapalenie przełyku – długotrwałe działanie kwasu na błonę śluzową powoduje jej stan zapalny, co objawia się bólem i trudnościami w połykaniu.
- Zwężenie przełyku – powtarzające się stany zapalne mogą prowadzić do bliznowacenia i zwężenia światła przełyku.
- Przełyk Barretta – zmiana komórek nabłonka przełyku na przedrakowe (stan zwiększający ryzyko raka).
- Rak przełyku – przewlekły, nieleczony refluks zwiększa ryzyko nowotworu przełyku.
Jak leczy się refluks?
Leczenie refluksu możemy podzielić na przyczynowe (eliminowanie czynników wywołujących refluks) oraz objawowe (łagodzenie skutków refluksu).
Leczenie przyczynowe refluksu
Zmiana diety: unikanie tłustych, kwaśnych i pikantnych potraw, alkoholu, kofeiny.
Zmiana stylu życia:
- Jedzenie mniejszych porcji, ale częściej.
- Unikanie jedzenia na 2-3 godziny przed snem.
- Odpowiednia pozycja podczas snu z głową powyżej i przełykiem powyżej żołądka (przydatna do tego jest tzw. poduszka klinowa).
- Redukcja masy ciała, jeśli występuje nadwaga.
- Leczenie operacyjne. Zabieg chirurgiczny – fundoplikacją wykonywany jest w celu wzmocnieniu dolnego zwieracza przełyku. Ten sam zabieg jest wykonywany, jeśli refluks wiąże się z przepukliną rozworu przełykowego.
Leczenie objawowe
Leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego
- IPP (inhibitory pompy protonowej) – np. omeprazol lub pantoprazol.
- H2-blokery – np. ranitydyna, famotydyna.
Leki neutralizujące kwas (np. wodorotlenek magnezu, alginiany) pomagające złagodzić objawy.
- Prokinetyki – poprawiają motorykę przewodu pokarmowego (np. itopryd).
Najlepsze rezultaty daje połączenie wyeliminowania przyczyn (otyłości, złej diety, palenia) i odpowiednie leczenie farmakologiczne.
Refluks może objawiać się nie tylko zgagą, ale też uczuciem zalegania pokarmu, kaszlem czy chrypką. Może mieć różne przyczyny: od złej diety i nawyków po problemy anatomiczne.
Nieleczony refluks może prowadzić do poważnych powikłań, w tym raka przełyku. Leczenie obejmuje zmianę stylu życia, dietę, leki i w niektórych przypadkach operację. Niektóre przypadki refluksu można całkowicie wyleczyć, ale u wielu osób jest to choroba przewlekła wymagająca kontroli.
Jeśli masz objawy refluksu, warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który w razie potrzeby kieruje pacjenta do gastroenterologa. Zapraszamy do poradni gastroenterologicznej w Medicers.
Obrazek tytułowy: Freepik